محمد مالی _ همان اندازه که سیاهنمایی برای جامعه ایرانی ضرر داشته، سفیدنمایی نیز. ولیکن آنچه هماره مورد نقد و حمله بوده، انگارههایی است که نیمه خالی لیوان را دیدهاند که البته دروغ نبودهاند بلکه تنها همه حقیقت و همه صحنه را نشان ندادهاند و چون سایه ناامیدی و خستگی را گسترانیدهاند، به امری نکوهیده و سرزنش شده تبدیل شدهاند که گاهاً هزینههای سنگینی نیز برای مرتکبان آن به همراه داشته است.
اما سفیدنمایی چون به نحوی رویه تبلیغی و سویه تشویقی داشته، هیچگاه زیر بار انکار و رد نرفته است و در عین حال مرتکبان ریاکار و متملق آن بهجای تنبیه بر صدر نشستهاند و آسانسوری بالا رفتهاند تا سنت سفیدنمایی موج غالب رسانهای در این سرزمین باشد. در حالیکه سفیدنمایی موجب درجازدنها و در پستوی امن نشستن ناکارآمدها شده است.
واقعیت نجاتبخش این است که جامعه ایرانی هم باید از سیاهنمایی رها شود هم سفیدنمایی.
اگر امروز کار بهجایی رسیده که تورم هر سال روی رقم فلاکتانگیز ۵۰ درصد تثبیت شده، اگر بیکاری ۴۰ درصدی پذیرفته شده، اگر کشور از تامین برق و آب ناتوان گشته، اگر در زمستان بیگازیم، در تابستان بیبرقیم و در هر دو فصل بیآب. اگر مازوت میسوزانیم و از انرژی پاک گریزانیم، اگر مسکن به آرزوی جوانان تبدیل شده و فرزندآوری به یک دغدغه ملی خطیر، اگر کشور فرسوده و گردش نخبگان ناممکن. همه اینها و بلکه بیشتر! جامعه ایرانی را دچار وضعیت اختلال در ترسیم افقهای آینده نموده و همه را ناراضی، این نشانه زوال عقلانیت است، این تصویر و نتیجه کنار گذاشتن عقلاست و از این روست که باور داریم این جامعه باید به عقلانیت به عنوان حلقه گمشده خود بازگردد. و اگر این رجعت به عقل، تا پیش از این یک راهکار و تصمیم بود، حالا تنها راهِ ناگزیر برای تداوم و ماندن است. راهی که جز با پذیرش تغییرات سخت و سنگین و بیملاحظهی ملی، میسّر نخواهد شد. تغییراتی که حتماً مورد قبول و تصویب خیلی از ساکنین دوایر قدرت نیست که بر حفظ وضع موجود تاکید دارند اما ظاهراً به کوچه بنبست و زمین سفت رسیدهایم و چاره دیگر نیست، حتی اگر زهر است باید نوشید چون نظر به مرتبه بالاتری شده است که این فقره در این مرحله اولویت حفظ ایران است.
بازگشت به عقلانیت و یا پای نهادن در مسیری عقلانی، سرنوشت محتوم ایران امروز است. ایرانی که چه در عرصه بینالملل و چه در عرصه داخلی، مسالههای مهم، جدی و تعیین کنندهای فراروی خود دارد.
آینده ایران در گرو حل این مسالههای حیاتی و عبور از بحرانهایی است که پروندههای راکد برای جامعه ایرانی پدیدار ساختهاند.
عقلانیت رمز و سرّی است که در این شرایط سخت تاریخی، راهبر کشتی طوفانزده و به صخره خورده ایران ماست. همین.