سید لطف‌الله هاشمی _ روز حمایت از صنایع کوچک»، فرصتی ارزشمند برای بازنگری در جایگاه این بخش مهم از اقتصاد و سنجش نقش آن در ایجاد اشتغال پایدار است. در بسیاری از کشورها، صنایع کوچک و متوسط نقش برجسته ای در تولید و اشتغال ایفا می‌کنند و با سرمایه‌گذاری کمتر، انعطاف‌پذیری بیشتر و توان ایجاد فرصت‌های شغلی محلی، سهمی تعیین‌کننده در توسعه اقتصادی و کاهش بیکاری دارند.
اهمیت راهبردی صنایع کوچک:
۱. اشتغال محلی و پایدار: صنایع کوچک به سبب گستردگی جغرافیایی و نیاز کمتر به زیرساخت‌های کلان، می‌توانند در شهرها و روستاها به‌سرعت ایجاد شغل کنند.
۲ .تنوع تولید و کاهش وابستگی: تولید محصولات متنوع در مقیاس کوچک، ریسک اقتصادی مناطق را کاهش داده و پایداری اقتصاد محلی را افزایش می‌دهد.
۳. تکمیل زنجیره ارزش صنایع بزرگ: بسیاری از صنایع کوچک می‌توانند قطعات، خدمات و محصولات جانبی مورد نیاز صنایع بزرگ را تأمین کنند.
۴. انعطاف در نوآوری و تغییر فناوری: ساختار کوچک‌تر این واحدها، امکان تغییر سریع‌تر در روش تولید و فناوری را فراهم می‌آورد.
وضعیت صنایع کوچک در خوزستان
خوزستان با وجود ظرفیت‌های عظیم اقتصادی مانند استخراج نفت و گاز، تولید محصولات پتروشیمی و فولاد، کشت نیشکر و خرما، صید و پرورش آبزیان، تولید برق و حمل‌ونقل آبی، و نیز مزیت‌های جغرافیایی همچون همجواری با خلیج فارس و همسایگی با عراق و کویت، هنوز در حوزه صنایع کوچک به جایگاه مطلوب نرسیده است.
بر پایه نتایج آمارگیری مرکز آمار ایران از کارگاه‌های صنعتی ۱۰ تا ۴۹ نفر کارکن در سال ۱۴۰۰:
ـ سهم ارزش افزوده این کارگاه‌ها از کل کشور ۲.۶ درصد (رتبه ۱۳)
ـ سهم تعداد شاغلان ۲.۵ درصد (رتبه ۱۳)
ـ سهم ارزش صادرات مستقیم ۰.۷ درصد (رتبه ۱۷)
در سال ۱۴۰۱ نیز سهم استان خوزستان از تعداد و شاغلان کارگاه‌های صنعتی دارای کمتر از ۵۰ کارکن به ترتیب ۱.۵ درصد و ۱.۶ درصد بوده که هر دو شاخص، رتبه ۲۲ کشور را نشان می‌دهد.
این ارقام بیانگر آن است که کارگاه‌های صنعتی کوچک و متوسط استان خوزستان، چه در مقیاس ملی و چه استانی، سهم پایینی دارند؛ موضوعی که با ظرفیت‌ها و فرصت‌های این استان هم‌خوانی ندارد.
پیشنهادهایی برای ارتقای جایگاه صنایع کوچک
با توجه به نقش تعیین‌کننده صنایع کوچک در اشتغال و پایداری اقتصادی، حمایت هدفمند و برنامه‌ریزی‌شده از این بخش ضروری است. در این راستا، اقدامات زیر پیشنهاد می‌شود:
۱. شناسایی و رفع موانع توسعه: انجام پژوهش‌های میدانی و تحلیلی با نگرش سیستمی، برای شناسایی چالش‌هایی مانند مشکلات تأمین مالی، کمبود زیرساخت محلی، پیچیدگی مقررات، ضعف زنجیره تأمین و محدودیت بازار.
۲. هم‌افزایی با صنایع بزرگ: طراحی سیاست‌هایی برای ایجاد ارتباط پایدار میان صنایع بزرگ و واحدهای کوچک محلی، به‌گونه‌ای که صنایع کوچک بتوانند به‌عنوان پیمانکار و تأمین‌کننده در زنجیره تولید مشارکت کنند.
۳. تسهیل سرمایه‌گذاری محلی: ایجاد صندوق‌های ضمانت و اعطای وام‌های کم‌بهره برای کارآفرینان بومی با هدف راه‌اندازی یا توسعه واحدهای کوچک.
۴. ارتقای مهارت نیروی کار: برگزاری دوره‌های مهارتی متناسب با نیاز صنایع کوچک، به‌منظور افزایش بهره‌وری و کیفیت تولید.
جمع‌بندی:
با وجود پتانسیل‌های چشمگیر خوزستان، سهم صنایع کوچک در اقتصاد استان پایین است. توسعه این بخش می‌تواند ضمن ایجاد فرصت‌های شغلی گسترده، به تنوع‌بخشی، تاب‌آوری و پایداری اقتصاد استان بینجامد. «روز حمایت از صنایع کوچک» فرصتی مناسب برای آغاز اقداماتی جدی در این مسیر و جبران عقب‌ماندگی موجود است.