رئوف پیشدار _ بریتانیا، آلمان و فرانسه سه کشور اروپایی امضاء کننده برجام ـ برنامه جامع اقدام مشترک ـ عصر پنجشنبه ششم شهریورماه ١۴٠۴ / ٢٨ اوت ٢٠٢۵ به وقت تهران بعد از ماهها تهدید، سرانجام در نامه ای رسمی به رئیس شورای امنيت سازمان ملل فرآیند اسنپبک / مکانیسم ماشه را رسماً کلید زدند.
مکانیسم ماشه که در برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ با عنوان «سازوکار حلوفصل اختلافات» از آن یاد شده، برای این تدوین شد که اگر یکی از طرفها، ایران یا ۱+۵، عدم پایبندی طرف مقابل را تشخیص دهد، روندی چند مرحلهای برای حل اختلاف آغاز شود.
دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا در دور اوّل ریاست جمهوری اش آمریکا را از برجام خارج کرد.
به این ترتیب اگر شورای امنیت ظرف ٣٠ روز قطعنامهای برای ادامه تعلیق قطعنامهها درباره ایران تصویب نکند، شش قطعنامه شورای امنیت از جمله قطعنامههای تحریمی که با برجام متوقف شده بود، دوباره اجرایی خواهند شد.
آن ۶ قطعنامه مندرج در مکانیسم ماشه عبارتند از:
١. قطعنامه ١۶٩۶ (سال ٢٠٠۶) ـ الزام ایران به تعلیق غنیسازی اورانیوم.
٢. قطعنامه ١٧٣٧ (سال ٢٠٠۶) ـ تحریم فعالیتهای حساس هستهای و ممنوعیت انتقال فناوری.
٣. قطعنامه ١٧۴٧ (سال ٢٠٠٧) ـ تشدید تحریمها، محدودیتهای مالی و تسلیحاتی.
۴. قطعنامه ١٨٠٣ (سال ٢٠٠٨) ـ محدودیتهای بانکی، بازرسی محمولهها، ممنوعیت بیشتر سفر مقامات.
۵. قطعنامه ١٨٣۵ (سال ٢٠٠٨) ـ تأکید مجدد بر تعهدات ایران و تکرار خواستههای قبلی.
۶- قطعنامه ١٢٢٩ (سال ٢٠١٠) – شدیدترین تحریمها: تحریم تسلیحاتی جامع، محدودیت بانکی و کشتیرانی.
در واکنش ها، به گزارش ایرنا /خبرگزاری جمهوری اسلامی سه کشور اروپایی در عین حال بر آمادگی خود برای یافتن یک راه حل دیپلماتیک طی ۳۰ روز آینده برای حل و فصل موضوعات و جلوگیری از بازگشت قطعنامههای تحریمی شورای امنیت، تاکید کردند ولی سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه ایران «اقدام سه کشور اروپایی در این زمینه را ناموجه، غیرقانونی و فاقد هرگونه مبنای حقوقی دانست.» و در این میان واکنش بازار، افزایش بهای ارز در برابر ریال ایران بود.
این وضعیت به معنای تشدید انزوا، تضعیف روابط با اروپا و افزایش مخاطرات اقتصادی و سیاسی است. فشارهای روانی ناشی از اسنپبک میتواند موجب تشدید نوسانات ارزی و افزایش تورم شود.
آقای عراقچی گفت که عملکرد ایران، «مسئولانه و مبتنی بر حسن نیت» بوده و «جمهوری اسلامی برای حفظ و تامین حقوق و منافع ملی خود به نحو مقتضی به این اقدام» پاسخ خواهد داد.
در بیانیه مشترک تروئیکای اروپا درباره «فعالسازی اسنپبک» ادعاها علیه برنامه هستهای ایران تکرار، و تهران به عدم پایبندی جدی به تعهدات برجامی و فقدان توجیه غیرنظامی بودن برای ذخایر بالای اورانیوم غنیشده متهم شده است.
نامه تروئیکای اروپایی به رئیس شورای امنيت سازمان ملل در آستانه سفر مسعود پزشکیان رئیس جمهوری ایران به چین صورت می گیرد. چین عضو شورای امنیت و شریک بزرگ تجاری ایران و خریدار عمده نفت پُرتخفیف آن است. چین ٢٠ درصد نفت خود را از خلیج فارس تأمین می کند.
با پیشبینیهای صورت گرفته در برجام هیچ یک از اعضای شورای امنیت از جمله چین و روسیه شریک دیگر ایران نمیتوانند مانع از طرح و فعالسازی مکانیسم ماشه شوند. لذا انتظار است که آقای پزشکیان از رهبران پکن بخواهد تا دیپلماسی خود را روی اروپا فعال کند شاید اروپایی ها به نوعی کوتاه بیایند.
طبق ماده ۴۱ منشور ملل متحد، این تحریمها برای همه کشورها حتی روسیه و چین الزامی است.