بهنوش بساک ـ در دنیای پرشتاب امروز، هر روز پدیده‌ای تازه به میدان می‌آید و در کسری از زمان به تِرِند بدل می‌شود این تِرِندها بیش از همه کودکان و نوجوانان را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند نسلی که همواره در حال تجربه‌ی آزمون و خطا، جستجوی هویت و یافتن جایگاه خود در جهان است در روزهای اخیر، عروسکی به نام «لبوبو» با چهره‌ای عجیب و ترسناک، به ناگاه بدل به پدیده‌ای همه‌گیر شده است.
قیمت‌های بالای آن، دست‌به‌دست شدن تصاویرش و حضور پررنگش در فضای مجازی نشان می‌دهد که این پدیده، صرفاً یک اسباببازی نیست، بلکه به نوعی آینه‌ی وضعیت هویت سرگردان نوجوانان امروز هم هست.
جذابیت این عروسک نه در زیبایی‌اش است و نه در خلاقیتی که در طراحی آن به‌کار رفته اتفاقاً همه‌چیز در ظاهر زشت، ترسناک و نامأنوس آن است.
اما همین امر، آن را برای نوجوانانی که در مرحله‌ی تجربه‌ی مرزها و شکستن قواعد قراردادی‌اند، جذاب می‌کند. نوجوان می‌خواهد متفاوت دیده شود، چیزی داشته باشد که دیگران را متعجب کند. لبوبو دقیقاً این نیاز را هدف گرفته است: متفاوت بودن برای جلب توجه.
دوران کودکی و نوجوانی، دوران شکل‌گیری هویت است. نوجوان بین کودک بودن و بزرگ شدن سرگردان است، هنوز به دنبال ثبات و معناست اما مدام از بیرون بمباران می‌شود در چنین فضایی، هر ترندی که ظاهر شود می‌تواند به‌بخشی از هویت موقت نوجوان بدل شود.
نوجوان با در دست داشتن لبوبو احساس می‌کند که به جریان جهانی و (cool) بودن با کلاس بودن وصل شده است. او این را نه از سر علاقه‌ی واقعی، بلکه به دلیل ترس از جا ماندن انتخاب می‌کند.
اما پرسش اساسی این است آیا این عروسک برای کودک و نوجوان شادی‌آفرین است یا بر سرگردانی هویتی او می‌افزاید؟ پاسخ روشن است. شادی حقیقی زمانی شکل می‌گیرد که کودک بتواند با اسباببازی، داستان یا شخصیت محبوبش پیوند عاطفی برقرار کند، وقتی بتواند از طریق آن، خیال‌پردازی کند و دنیای درونی‌اش را غنی‌تر سازد. لبوبو اما چیزی جز یک ترند لحظه‌ای نیست نه پشتوانه‌ی فرهنگی دارد، نه داستان و نه حتی جذابیت هنری تنها تکیه‌گاهش، موجی است که فضای مجازی ساخته. در نتیجه، به‌جای آن‌که به نوجوان آرامش و خلاقیت ببخشد، بیشتر او را در چرخه‌ی مصرف لحظه‌ای و هویت موقت گرفتار می‌کند.
واقعیت این است که کودکان و نوجوانان امروز، در جهانی بزرگ می‌شوند که هویت در آن قطعه‌قطعه شده است. فضای مجازی، مدها، بازی‌ها و ترندها مدام هویت‌های آماده و موقت به آن‌ها عرضه می‌کنند.
در این میان، نیاز واقعی کودک و نوجوان چیزی فراتر از این موج‌هاست آن‌ها نیازمند مکانیسم‌هایی‌اند که به آن‌ها بیاموزد چگونه خودشان را کشف کنند، نه این‌که هر بار به یک برچسب و یک ترند جدید آویزان شوند.
این‌که چرا لبوبو تا این اندازه میان نوجوانان فراگیر شد را باید تا حدی در کم‌کاری ما بزرگترها و حتی سیستم آموزش غیررسمی جستجو کرد.
وقتی نتوانسته‌ایم برای کودکان و نوجوانان شخصیت‌های جذاب، عروسک‌های بومی و داستان‌های معنادار بسازیم، طبیعی است که میدان را به پدیده‌هایی چون لبوبو واگذار کنیم نوجوانی که در پی هویت و شادی است، وقتی جایگزین معناداری پیدا نکند، به اولین موج مدی که پیش‌رویش قرار گیرد، تن می‌دهد.
عروسک لبوبو بیش از آن‌که یک اسباببازی باشد، نشانه‌ای از وضعیت هویتی نسل امروز است. نسلی که به‌دنبال شادی و هویت است اما در غیاب الگوهای مناسب، به هر موجی که از راه برسد چنگ می‌زند.
ما اگر می‌خواهیم از سرگردانی هویتی نوجوانان بکاهیم، باید به آن‌ها فرصت‌های واقعی برای تجربه‌ی شادی، خلاقیت و کشف خود بدهیم باید شخصیت‌های فرهنگی و عروسک‌های معنادار بسازیم که به‌جای ترساندن، آرامش بدهند و به جای سردرگمی، مسیر خودشناسی را هموار کنند.
لبوبو به ما هشداری داده است که اگر ما جای خالی هویت‌سازی را پُر نکنیم، ترندهای بیریشه آن را پُر خواهند کرد.