محمد حیدری جبیری ـ سفر، تنها جابه‌جایی از نقطه‌ای به نقطه‌ی دیگر نیست؛ فرصتی است برای لمس تجربه‌های تازه، دیدن زیبایی‌های متفاوت و مقایسه‌ی آنچه در خانه و شهر خود داریم با آنچه در دیگر نقاط می‌بینیم. تابستان امسال فرصتی دست داد تا به همراه خانواده سفری چند روزه به استان همدان داشته باشم؛ استانی که آوازه‌ی هوای خنکش، طبیعت سرسبزش و تاریخ کهنش از سال‌ها پیش در ذهنم نقش بسته بود. این سفر نه تنها تجربه‌ای دلنشین از دیدار جاذبه‌های گردشگری بود، بلکه فرصتی شد تا تفاوت‌های فرهنگی، اقتصادی و حتی زیرساختی میان همدان و زادگاهم، خوزستان، را از نزدیک لمس کنم.
آغاز سفر؛ حرکت از اهواز به سوی همدان
حرکت ما از اهواز، مرکز خوزستان، شروع شد. شهری که در تابستان با گرمای طاقت‌فرسا و شرجی شدید، زندگی روزمره را دشوار می‌کند. دمای ۵۰ درجه در تیر و مرداد و شهریور ماه برای ما امری عادی است، اما همین امر انگیزه‌ای بزرگ برای فرار به شهرهایی با آب و هوای معتدل‌تر می‌شود. مسیر طولانی بود، اما هر کیلومتر که از دشت‌های سوزان جنوب فاصله می‌گرفتیم، تغییر چهره‌ی طبیعت را احساس می‌کردیم.
در حالی که در خوزستان چشم‌انداز غالب تابستانی بیشتر بیابانی و خشک است، هرچه به سمت شمال پیش می‌رفتیم، زمین‌ها سرسبزتر، باغ‌ها پرمیوه‌تر و آب و هوا دلپذیرتر می‌شد. وقتی پس از ساعت‌ها رانندگی به همدان رسیدیم، نخستین نسیم خنکی که به صورتمان خورد، خستگی راه را از تنمان بیرون برد.
هوای معتدل؛ بزرگ‌ترین تفاوت
نخستین چیزی که برای ما خوزستانی‌ها در همدان شگفت‌انگیز بود، آب و هوای معتدل و گوارای آن در تابستان بود. در حالی که اهواز در این فصل به نوعی غیرقابل سکونت می‌شود و زندگی شبانه‌روزی مردم به نوعی مبارزه با گرما تبدیل شده، در همدان نسیم ملایم و خنک، شب‌های طولانی دلپذیر و روزهای معتدل، فضایی کاملاً متفاوت ایجاد کرده است. همین تفاوت اقلیمی باعث شده که حضور خوزستانی‌ها در تابستان در همدان بسیار پررنگ باشد. هر جا می‌رفتیم، پلاک‌های خودروها، گویای حضور پرشمار همشهریانمان بود.
طبیعت بکر و جاذبه‌های گردشگری
یکی از جلوه‌های بی‌نظیر همدان، طبیعت بکر و سرسبز آن است. برخلاف دشت‌های خشک خوزستان که تنها در زمستان و اوایل بهار رنگ سبز به خود می‌گیرند، در همدان حتی در تابستان نیز کوه‌ها و دشت‌ها پر از طراوت هستند.
غار علیصدر، شاهکار بی‌بدیل طبیعت، جایی بود که لحظاتی ما را به دنیایی دیگر برد؛ قایق‌سواری در تالارهای پر از آب در اعماق زمین، تجربه‌ای است که کمتر جایی در دنیا می‌توان یافت.
گنجنامه، با آبشار پرخروش و کتیبه‌های هخامنشی، یادگاری از تاریخ و طبیعت در کنار یکدیگر بود.
آرامگاه بوعلی سینا، نماد علم و دانش ایران، مکانی بود که هم جنبه‌ی معنوی داشت و هم شکوه معماری ایرانی را به نمایش گذاشت.
روستاهای گردشگری مانند ورکانه، مراد بیک، امامزاده حیدریه ، مسیر سد اکباتان و غیره که با خانه‌های سنگی و باغ‌های پرثمر، تصویر زنده‌ای از زندگی سنتی و همزمان مدرن را ارائه می‌دادند.
در مقایسه، خوزستان نیز جاذبه‌های تاریخی و طبیعی دارد؛ مانند شوش با تمدن کهنش، یا کارون با جریان بی‌پایانش. اما تفاوت بزرگ اینجاست که در خوزستان بسیاری از این جاذبه‌ها به دلیل گرمای طاقت‌فرسا و گاه نبود توجه کافی به گردشگری، کمتر مورد استفاده‌ی عمومی قرار می‌گیرند.
فضای شهری؛ درختان، پارک‌ها و بوستان‌ها
قدم زدن در خیابان‌های همدان، برای من که از اهواز آمده بودم، تجربه‌ای تازه بود. درختکاری گسترده در سطح شهر، خیابان‌هایی پر از سایه‌ی درختان کهنسال و پارک‌های بزرگ و بوستان‌های متعدد، چهره‌ی شهر را بسیار دلنشین کرده بود. در همدان، تقریباً هر محله یک پارک یا بوستان دارد و خانواده‌ها به راحتی می‌توانند وقت خود را در فضای سبز سپری کنند.
در اهواز نیز طی سال‌های اخیر تلاش‌هایی برای توسعه‌ی فضای سبز شده، اما گرمای شدید و کمبود منابع آبی باعث شده که نگهداری این فضاها دشوار باشد. تفاوت فاحش میان دو شهر در همین است: همدان طبیعت را به شهر آورده، در حالی که اهواز هنوز با طبیعت در جدال است.
خدمات شهری؛ نظم و اصولی بودن
یکی از نکات جالبی که در همدان توجه مرا جلب کرد، وجود پارکینگ‌های زیاد و اصولی در سطح شهر بود. برخلاف اهواز که گاهی جای پارک پیدا کردن در خیابان‌ها به چالشی بزرگ تبدیل می‌شود و افراد سودجو گاهی برای پارک خودرو در کنار خیابان پول مطالبه می‌کنند، در همدان چنین مشکلاتی دیده نمی‌شد. این نظم شهری، آرامش خاطر بیشتری به شهروندان و مسافران می‌دهد.
تفاوت قیمت‌ها؛ از میوه تا نان
یکی از موضوعات جالب سفر، مقایسه‌ی قیمت‌ها بود. در همدان، قیمت میوه و خواربار به‌طور محسوسی پایین‌تر از اهواز بود. مثلاً میوه‌های تازه‌ای مانند سیب، گلابی، موز ، هندوانه و خربزه و طالبی را می‌شد با قیمتی بسیار مناسب‌تر از بازارهای اهواز خرید. این موضوع برای ما که از شهری با گرانی میوه‌ها آمده بودیم، شگفت‌انگیز بود.
هر چند که اکثر محصولات که آنجا دیدم ارگانیک بود و کمتر از کودهای شیمیایی استفاده شده است
در زمینه‌ی نان هم تجربه‌ای خاص داشتیم. در همدان، نان سنگک دولتی با قیمت ۴۳۰۰ تومان عرضه می‌شد، در حالی که نان سنگک آزاد ۸۹۰۰ تومان بود. کیفیت نان‌ها نیز بالا بود و صف‌های نانوایی منظم‌تر از آنچه در اهواز می‌بینیم. در اهواز، علاوه بر قیمت بالاتر، گاه کیفیت نان هم در سطح مطلوب نیست و این تفاوت کوچک اما مهم برای ما مسافران به خوبی احساس شد.
زیرساخت‌ها؛ آسفالت، جاده‌ها و آب شهری
در سفر به روستاهای اطراف همدان، نکته‌ای که بسیار به چشم آمد، کیفیت مناسب آسفالت و جاده‌های روستایی بود. جاده‌ها نه تنها استاندارد بودند بلکه در مقایسه با برخی جاده‌های اصلی اطراف اهواز وضعیت بهتری داشتند. این توجه به زیرساخت، نشان از اهمیت دادن به روستاها و جذب گردشگر در مناطق روستایی دارد.
از سوی دیگر، در آپارتمان‌هایی که چند روزی در آن‌ها اقامت داشتیم، فشار آب قوی و بدون نیاز به پمپ نکته‌ی دیگری بود که توجه مرا جلب کرد. در اهواز، به دلیل کمبود فشار آب شهری، اغلب مجتمع‌ها مجبورند از پمپ و منبع استفاده کنند. این تفاوت ساده، نشان‌دهنده‌ی مدیریت بهتر منابع آبی در همدان است.
توجه به روستاهای گردشگری
یکی از ویژگی‌های همدان، توجه ویژه به روستاهای گردشگری است. در این سفر دیدم که چگونه روستاها با جذب گردشگر و ارائه‌ی امکانات مناسب، هم اقتصاد محلی را رونق بخشیده‌اند و هم تجربه‌ای ناب برای مسافران خلق کرده‌اند. در خوزستان، با وجود داشتن روستاهای زیبا و ظرفیت‌های فراوان، این موضوع کمتر مورد توجه قرار گرفته و نیازمند برنامه‌ریزی بیشتری است.
کلام آخر همدان به مثابه مقصدی برای خوزستانی‌ها
این سفر برای من و خانواده‌ام فرصتی بود برای تنفس در هوایی تازه، دیدن زیبایی‌های بکر و لمس تفاوت‌های فرهنگی و اقتصادی میان دو استان. همدان با آب‌وهوای معتدلش، طبیعت سرسبز، نظم شهری، قیمت‌های مناسب و توجه به گردشگری، به مقصدی جذاب برای خوزستانی‌ها تبدیل شده است.
هرچند خوزستان نیز دارای تاریخ، فرهنگ و منابع طبیعی غنی است، اما گرمای طاقت‌فرسای تابستان و برخی کمبودها در مدیریت شهری و گردشگری باعث شده که بسیاری از مردم خوزستان، تابستان را در شهرهایی مانند همدان سپری کنند.
سفر به همدان، برای من تنها یک مسافرت تفریحی نبود؛ بلکه فرصتی بود برای مقایسه و اندیشیدن به این‌که چگونه می‌توان از تجربه‌های موفق دیگر استان‌ها بهره برد و شرایط زندگی را در زادگاه خود بهبود بخشید. شاید روزی برسد که خوزستان نیز با استفاده از ظرفیت‌های بی‌پایانش، بتواند همچون همدان به مقصدی گردشگری در تابستان تبدیل شود.