حسین صفری _ خوزستان دیگر تاب نمی‌آورد! سال‌هاست مردم این استان میان گردوغبار، دود و سوءمدیریت نفس می‌کشند. آنچه امروز بر سر خوزستان آمده، محصول سلسله تصمیمات اشتباه دولت‌های مختلف در طول دهه‌ها است؛ تصمیماتی که به جای حفظ جان مردم، پروژه‌های عمرانی و نفتی را بر زندگی و سلامتی آنها ترجیح دادند. وعده «هوای پاک» داده شد، اما نتیجه هر بار سدسازی، تالاب‌سوزی و سوءمدیریت منابع بود.
تالاب‌های هورالعظیم و شادگان، سپر طبیعی گردوغبار، یا خشک شدند یا قربانی استخراج نفت شدند. زمین‌های کشاورزی متروکه و چرای بی‌رویه دام بیابان‌زایی را تشدید کردند. سدهای داخلی، در کنار سدهای ترکیه و عراق، توازن آبی منطقه را نابود کردند. نتیجه: باران خاک و دود بر سر خوزستان و مناطق اطراف.
مزارع نیشکر هر سال در فصل برداشت در آتش می‌سوزند؛ نیروگاه‌ها و صنایع بزرگ همچنان مازوت می‌سوزانند و ذرات سمی را روانه آسمان می‌کنند. خیابان‌های شلوغ با خودروهای فرسوده دیزلی نفس مردم را می‌ربایند. سایت دفن زباله صفیره با آتش‌سوزی‌های مکرر، بوی سمّی زباله‌های پلاستیکی را بر هوا می‌پراکند.
اما مقصر اصلی در درون مرزهاست. دولت‌های مختلف، استانداران و مسئولانی که سکوت کردند و اشتباه کردند، نسل‌ها را قربانی کردند. نمایندگان مردم در مجلس که بارها چشم بر مشکلات بستند یا حامی طرح‌های مخرب شدند، شریک مرگ کودکان و بیماری مردم خوزستان‌اند. انتخاب‌های نادرست ما مردم، این سکوت و کوتاهی را ممکن کرد. این اشتباهات تاریخی، امروز خوزستان را در وضعیت فاجعه‌آمیز قرار داده است، و اثرات آن به شهرهای اطراف و حتی دیگر استان‌های درگیر آلودگی هوا منتقل شده است.
صنایع آلاینده و مدیریت ناکارآمد شهری نیز بار بحران را سنگین‌تر کرده‌اند، اما هیچ عامل خارجی‌ای نمی‌تواند مسئولیت اصلی و تاریخی دولت‌ها و سکوت نمایندگان را کم‌رنگ کند.
نتیجه روشن است: افزایش شدید بیماری‌های ریوی، رشد آسم در کودکان، تعطیلی‌های مکرر مدارس و موج مهاجرت. طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، اگر روند فعلی ادامه یابد، تا سال ۱۴۱۵ یک‌سوم جمعیت خوزستان ناچار به ترک استان خواهند شد؛ تخلیه تدریجی یکی از استراتژیک‌ترین مناطق ایران، و تهدیدی جدی برای سایر شهرهای درگیر.
راه‌حل اما مشخص است: توقف سدسازی‌های مخرب، احیای تالاب‌ها، تغییر سیاست سوخت در صنایع، مدیریت علمی منابع آب و زباله، فشار دیپلماتیک بر ترکیه و همکاری با عراق برای احیای تالاب‌های مشترک. از همه مهم‌تر، مطالبه‌گری مدنی و انتخاب نمایندگانی که واقعاً مسئولیت‌پذیر باشند و بیش از شعار، برنامه داشته باشند، ضرورت فوری و غیرقابل‌چشم‌پوشی است.
آلودگی هوای خوزستان دیگر خبر تکراری نیست؛ این یک هشدار صریح و جدی است: اگر امروز نشنویم، فردا نه فقط خوزستان، که بخش بزرگی از ایران، از جمله شهرهای دیگر درگیر گردوغبار و آلودگی هوا، هزینه آن را خواهند پرداخت.