غلامعباس دیناروند _ دانشگاه علوم پزشکی جندیشاپور اهواز، به عنوان یکی از دانشگاههای مهم و تاریخی در غرب و جنوبغرب ایران است که دارای پتانسیل قابل توجهی برای تبدیل شدن به یک قطب علمی بینالمللی در منطقه است و برای گسترش فرآیند بینالمللیسازی نیازمند برنامهریزی استراتژیک، تخصیص منابع و نگاهی نقادانه به عملکرد گذشته و حال است.
نقاط قوت
۱. پیشینه تاریخی و اعتبار نام «جندی شاپور»: نام این دانشگاه یادآور اولین دانشگاه و مرکز علمی جهان در دوران ساسانیان است که خود نماد تبادل علم و دانش بین فرهنگهای مختلف بود. این پیشینه تاریخی میتواند به عنوان یک برند قدرتمند در جذب دانشجویان و محققان بینالمللی مورد استفاده قرار گیرد.
۲. موقعیت جغرافیایی و استراتژیک: واقع شدن در استان خوزستان و نزدیکی به کشورهای عربی حوزه خلیجفارس، یک فرصت و نقطه قوت ذاتی برای جذب دانشجو از این کشورها و همکاریهای منطقهای است.
۳. وجود رشتههای تخصصی: وجود مراکز تخصصی و پژوهشی مرتبط با مسائل منطقهای مانند الودگی های زیست محیطی، سوختگیها، سرطان و پزشکی گرمسیری میتواند به عنوان کانونی برای جذب محققان منطقه ای و جهانی عمل کند.
۴. پتانسیل نیروی انسانی: وجود اساتید مجرب و متخصصان بالینی که بسیاری از آنان آموزشهای بینالمللی دیدهاند، میتواند پایهای قوی برای گسترش همکاریهای بین المللی باشد.
نقاط ضعف
۱. ضعف در بازاریابی و برندسازی بینالمللی: وبسایت دانشگاه و محتوای آن به اندازه کافی برای مخاطب بینالمللی چه به زبان عربی و چه به زبان انگلیسی غنی و جذاب نیست. حضور دیجیتال دانشگاه در پلتفرمهای علمی جهانی بسیار کم رنگ است و سبب جلب توجه در فضای مجازی نمی شود که شاید با استفاده از راهکارهای دنیای مجازی بشود قدری به آن رنگ و لعاب خاص و جذاب داد که قطعا رایزنی با متخصصین و مشاورین اهل فن راهگشاست.
۲. محدودیت در برنامههای آموزشی به زبان انگلیسی: فقدان یا کمبود دورهها (خصوصاً دورههای کوتاهمدت کاربردی)، رشتهها و مقاطع تحصیلی به زبان انگلیسی، بزرگترین مانع برای جذب دانشجویان بینالمللی از خارج از جهان فارسیزبان است.
۳. چالشهای زیرساختی و رفاهی: شهر اهواز با چالشهای زیستمحیطی (مانند گرد و غبار)، آب و هوایی (گرمای شدید) و مدیریتی شهری مواجه است. عدم وجود خوابگاهها و امکانات رفاهی استاندارد بینالمللی میتواند برای دانشجویان خارجی بازدارنده باشد.
۴. بروکراسی پیچیده و کند: فرآیندهای اداری طولانی برای امضای تفاهمنامهها، جذب دانشجو، و رسیدگی به امور اتباع خارجی میتواند اشتیاق طرفهای خارجی برای همکاری را کاهش دهد.
۵. فقدان استراتژی مدون و یکپارچه: به نظر میرسد فعالیتهای بینالمللیسازی در دانشگاه علوم پزشکی جندیشاپور بیشتر به صورت پروژهای و مقطعی پیگیری میشود و شوربختانه بهعنوان یک استراتژی کلان و همهجانبه نهادینه شده در تمامی بخشهای دانشگاه دنبال نمیشود.
فرصتها
الف. بازار هدف منطقهای: وجود تقاضای بالقوه بسیار بالا در کشورهای همسایه عربی برای تحصیل در رشتههای پزشکی و پیراپزشکی با کیفیت و هزینه نسبتاً پایینتر.
ب. همکاریهای علمی مشترک: امکان ایجاد شبکههای تحقیقاتی با دانشگاههای معتبر جهان در حوزههای تخصصی دانشگاه (مانند مدیریت بلایا، پزشکی نفت، گردشگری سلامت و...).
ج. استفاده از دیاسپورای علمی: جذب متخصصان و فارغالتحصیلان ایرانیِ مقیم خارج که میتوانند به عنوان پل ارتباطی با دانشگاههای جهانی عمل کنند و در جذب دانشجویان خارجی نقش حیاتی ایفا کنند.
د. برگزاری کنفرانسها و وبینارهای بینالمللی: استفاده از فضای مجازی برای برگزاری رویدادهای علمی بینالمللی با هزینه کمتر و دسترسی بیشتر سبب معرفی بیشتر دانشگاه و اساتید آن می شود.
تهدیدها
۱. رقابت شدید بینالمللی: دانشگاههای کشورهای ترکیه، مالزی، قطر و عمان رقبای بسیار قدرتمندی در جذب دانشجویان منطقه هستند که سرمایهگذاری کلانی بر روی بینالمللیسازی کردهاند البته با تلاش و برنامهریزی سبقت دانشگاه علوم پزشکی اهواز از این کشورها دور از ذهن نیست!!
۲. چالشهای سیاسی و بینالمللی: تحریمها و محدودیتهای بینالمللی میتوانند انتقال مالی، همکاریهای علمی و تردد اساتید و دانشجویان را با مشکل مواجه کنند.
۳. مسائل فرهنگی و اجتماعی: تفاوتهای فرهنگی و اجتماعی میتواند برای برخی از دانشجویان خارجی چالشبرانگیز باشد و نیاز به برنامهریزی برای ادغام و پشتیبانی فرهنگی دارد البته تشابه فرهنگی خوزستان با برخی کشورهای همسایه بستر مناسبی برای جذب اساتید و دانشجویان خارجی می باشد.
پیشنهادات راهبردی
پیش از ارائه پیشنهادات راهبردی باید متذکر شد که فعالیتهای بینالمللیسازی دانشگاه علوم پزشکی جندیشاپور اهواز، با وجود پتانسیلهای بالا، هنوز به بلوغ و توسعه کامل نرسیده است. این فعالیتها اغلب واکنشی و محدود به انعقاد تفاهمنامه است تا یک حرکت فعال و تأثیرگذار.
الف. تدوین سند راهبرد بینالمللیسازی: تعریف چشمانداز، مأموریت، اهداف کمی و کیفی و نقشه راه مشخص برای تمامی دانشکدهها.
۲. تأسیس دفتر امور بینالملل حرفهای: تجهیز این دفتر به نیروهای متخصص مسلط به زبان انگلیسی و عربی و آشنا با فرآیندهای بینالمللی، بهعنوان تنها مرجع تسهیلگر.
۳. راهاندازی دورههای بینالمللی به زبان انگلیسی: همچنانکه الان با رشته پرطرفدار (مانند پزشکی، پرستاری و...) در حال کار است ضمن بالا بردن کیفیت در کنار کمیت نسبت به برخی رشته های پرطرفدار بین المللی (مثل گردشگری سلامت یا MBA سلامت و ...) به زبان انگلیسی.
4. سرمایهگذاری بر بازاریابی دیجیتال: بهینهسازی وبسایت، فعالسازی حسابهای رسمی در شبکههای اجتماعی علمی (لینکدین، ResearchGate) و تولید محتوای انگلیسی و عربی جذاب.
۵. تمرکز بر همکاریهای منطقهای: هدفگیری بازار کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به عنوان اولویت اول، با در نظر گرفتن نیازها و علایق آنان.(ضرورت مطالعه دقیق نیازها و علایق کشورهای همسایه خصوصا موارد مشترک با داخل کشور)
6. ارتقای زیرساختهای پذیرش: ایجاد و استانداردسازی خوابگاهها و امکانات رفاهی مخصوص دانشجویان بینالمللی و طراحی برنامههای تورهای فرهنگی برای آگاهی بیشتر دانشجویان بعنوان سفیران خارجی.
در نهایت، بینالمللیسازی تنها به جذب دانشجوی خارجی خلاصه نمیشود، بلکه ارتقای کیفیت آموزش، پژوهش و فناوری در سطح استانداردهای جهانی، انتشار مقالات در مجلات معتبر، و حضور فعال در عرصهی علم جهانی را نیز شامل میشود که همه این موارد نیازمند عزمی راسخ و سرمایهگذاری کلان در دانشگاه است.