رئوف پیشدار _ چند ساعت بعد از توافق گروسی ـ عراقچی در چهارشنبه ١٩ شهریور ماه ١۴٠۴ و تلاش جمهوری اسلامی‌ایران برای حل و فصل مکانیسم ماشه با اروپا، روسیه در اقدامی‌بی‌سابقه، چندین پهپاد که ادعا شده ساخت ایران و از نوع شاهد است را به آسمان لهستان فرستاد.
ناتو که لهستان عضو آن است بی درنگ واکنش نشان داد و جنگنده‌هایش تعدادی از پهپادها را سرنگون کرد و دولت ورشو خبر داد که کابینه امنیتی لهستان در حال بررسی درخواست بند چهارم ناتو است.
در روزهای اخیر برخی اظهارنظرهای تنش‌زا نیز از سوی رهبران روسیه از جمله دیمیتری مدودف درباره روابط روسیه و فنلاند ایراد شده که سطح نگرانی را از امنیت منطقه افزایش می‌دهد.
به‌نظر می‌رسد رهبران ایران باید متوجه شوند که در وقایع امنیتی و نظامی‌شرق اروپا، منافع ملی ایران در ادامه همراهی با روسیه نیست کما این‌که امروز اروپا و بطور خاص تروئیکای اروپایی به این دلیل فشارش را بر ایران افزایش داده که در جنگ اوکراین، روسیه را حمایت می‌کند.
لهستان، استونی، لتونی و لیتوانی چهار کشور واقع در شرق اروپا که عضو پیمان نظامی‌ناتو هستند، با آغاز حملات روسیه به خاک اوکراین «ماده ۴ ناتو» را فعال کردند تا به این ترتیب در داخل این ائتلاف به رایزنی درباره این حمله بپردازند.
در ماده ۴ «سازمان پیمان آتلانتیک شمالی» آمده است: «هر زمان که به نظر هر یک از اعضای ناتو، تمامیت ارضی، استقلال سیاسی یا امنیت هر یک از اعضا مورد تهدید قرار بگیرد، طرف‌ها با یکدیگر مشورت خواهند کرد. »
نکتۀ مهم این‌که، مشورت بر اساس ماده ۴ می‌تواند منجر به اقدام جمعی هر ۳۰ کشور عضو شود.
از زمان تشکیل این ائتلاف نظامی‌در سال ۱۹۴۹ میلادی، تا کنون شش بار از این ماده استفاده شده که آخرین مورد توسط ترکیه در فوریه ۲۰۲۰ میلادی بوده است؛ یعنی پس از آنکه ده‌ها سرباز ترکیه در جریان حملۀ نیروهای دولتی سوریه به مناطق تحت کنترل مخالفان در شمال سوریه، کشته شدند.
صاحب‌نظران مسائل امنیتی معتقدند ارسال پهپادهای شاهد از سوی روسیه به حریم هوایی لهستان می‌تواند این نشانه را در قدم های تازه ایران برای تنش زدایی از روابطش با اروپا داشته باشد که ظاهراً روسیه علاقه‌ای به کاهش تنش غرب با جمهوری اسلامی ندارد!
محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه پیشین ایران در کتاب تازه‌اش «پایاب شکیبایی» به موارد زیادی از جمله در موضوع برنامه جامع اقدام مشترک «برجام» اشاره می‌کند که روسیه نشان داده در تعامل با غرب از کارت‌های ایران استفاده می‌کند و عادی شدن روابط ایران با غرب را به نفع خود نمی‌داند.
با تسلیم نامه وزرای امور خارجه بریتانیا، فرانسه و آلمان به رئیس شورای امنيت سازمان ملل برای شروع کردن روند مکانیسم ماشه snapback به‌نظر می‌رسد که «ایران در چهارراه بحران؛ فصل هفت منشور یا مذاکرات جامع با آمریکا» قرار گرفته است.
حمید ابوطالبی از دیپلمات‌های با سابقه ایران گفته است:
ایران اکنون در تندباد بحران است؛ لذا می‌تواند:
۱) یا با اروپا همکاری کند تا روند اسنپ‌بک متوقف شود؛ برای آن باید شروط اروپا را تأمین کند: همکاری با آژانس، مذاکره باآمریکا، و موافقت با تمدید شش‌ماهه پس از توقف روند.
۲) یا با آمریکا مستقیماً وارد مذاکره جدی و جامع شود و در این مذاکرات به تفاهم برسد.
۳) یا دست به اقدامات مخرب بزند: قطع همکاری باآژانس، خروج از NPT و… و بردن کشور دوباره ذیل فصل هفت منشور.
۴) یا با بی‌تفاوتی وتعلل، به اقدامات نصفه‌نیمه روی آورد، اثرات بازگشت تحریم‌ها را انکارکند، مذاکره را صرفاً در حد حرف نگاه دارد، با آژانس تعامل گزینشی نماید، و… و قرارگرفتن ذیل فصل هفت و نتایج دشوار آن را بپذیرد.