محسن مرادی _ در جغرافیای اقتصادی ایران، خوزستان همیشه نقش «قلب تپنده» را ایفا کرده است. استانی که با رگ‌های سیاه نفت و گازش، حیات اقتصادی این سرزمین را به جریان انداخته است. اما امروز، این قلب تپنده به نفس‌نفس افتاده است. چگونه می‌توان پذیرفت که مادر اقتصادی ایران، خود به کام فقر و بیکاری فرو رفته است؟ این نه یک تناقض، که یک تراژدی است.تراژدی توسعه‌نیافتگی در آغوش ثروت بیکران.
خوزستان با سهم عظیمی از تولید ناخالص داخلی، ستون فقرات اقتصاد ایران است. این استان تقریباً ۸۰ درصد از درآمدهای ارزی کشور را تأمین می‌کند. از میادین عظیم نفت و گاز گرفته تا پالایشگاه‌های غول‌آسا، از مجتمع‌های پتروشیمی تا کارخانه‌های فولاد و معادن بسیار زیاد طبیعی ونیشکر و...همه و همه در این استان جای گرفته‌اند. اما در سایه این غول‌های صنعتی، جوانان خوزستانی در جستجوی کار، سرگردان مانده‌اند.
باید گفت بیکاری در سرزمین صنایع عظیم تناقض تلخی را در پس پرده دارد. در هنگامه‌ای که در قلب اقتصادی ایران، استان خوزستان همچون نگینی می‌درخشد که منابع سرشار نفت و گاز، آن را به مادر اقتصادی کشور تبدیل کرده اما با این حال، پشت این ظاهر درخشان، واقعیتی تلخ و متناقض نهفته است.
خوزستان امروز نه تنها قطب اقتصادی ایران که پایتخت بیکاری کشور شده است. چگونه استانی با چنین ظرفیت‌های عظیمی، بالاترین نرخ بیکاری را به خود اختصاص داده است؟ چگونه می‌شود گفت که خوزستان رتبه یک بیکاری در سال 1404 را به خود اختصاص داده است. رتبه یک بیکاری در میان این همه صنایع مادر نفت و گاز و پتروشیمی و فولاد و نیشکر و پالایشگاه‌ها و سدها و... این تناقض دردناک، نیازمند واکاوی عمیق و بیان احساسی و انتقادی است.
چهره زخمی غول اقتصادی خوزستان با سهم عظیم از تولید ناخالص داخلی کشور، دومین اقتصاد بزرگ ایران محسوب می‌شود و درآمد سرانه آن نیز در جایگاه دوم ملی قرار دارد. اما در پس این رقم‌های درخشان، آمارهای بیکاری حکایتی تاسف بار و رقت‌انگیز دارد. نرخ بیکاری در خوزستان فاجعه‌آمیز شده به‌طوری‌که صدر جدول لیگ بیکاران در کشور را به خود اختصاص داده است. باید گفت خوزستان نه تنها پایتخت نفت و گاز نیست بلکه پایتخت بیکاری است.
بخش عمده اقتصاد خوزستان متکی به صنایع نفت، گاز و پتروشیمی است که سرمایه‌بر هستند، اشتغال‌زایی کمی دارند. این صنایع بزرگ به جای جذب نیروی کار محلی، اغلب از نیروهای خارج از استان استفاده می‌کنند.
البته نباید از این نکته غافل ماند که بیکاری پنهان و آمارهای گمراه‌کننده آمارهای رسمی بیکاری تنها افرادی را بیکار محسوب می‌کنند که «فعالانه در جستجوی کار» باشند. بسیاری از جوانان خوزستانی که از یافتن کار ناامید شده‌اند، از چرخه آمار خارج می‌شوند. چه بسیارند فارغ‌التحصیلان دکتری که راننده تاکسی اینترنتی شده‌اند یا دارندگان مدرک لیسانس و فوق‌لیسانس که به دستفروشی روی آورده‌اند ولی در آمار رسمی «شاغل» محسوب می‌شوند.
علاوه بر ضعف شدید مدیریت در استان باید گفت که نظام بانکی ناکارآمد و عدم پرداخت تسهیلات نیز یکی دیگر از دلایل به‌وجود آمدن این فاجعه و تناقض تلخ تاریخی در خوزستان شده است به‌طوری‌که بانک‌های استان کمترین میزان پرداخت تسهیلات را در کشور دارند و این امر مانع ایجاد کسب‌وکارهای کوچک و متوسط شده است.انگار کسی ناظر بر این اعمال شوم و تلخ بانک‌ها و شیوه مدیریت و حکمرانی در خوستان نیست.
همچنین عدم وجود حساب‌ها و گردش مالی شرکت‌ها و صنایع عظیم در خوزستان و نیز فقدان تنوع اقتصادی و ضعف بخش خصوصی اقتصاد خوزستان از جمله دلایل دیگر به‌وجود آمدن این آمار فاجعه‌آمیز در خوزستان است.
خوزستان امروز به نماد تناقض در نظام اقتصادی ایران تبدیل شده است. استانی که چونان مادری مهربان، منابع حیاتی کشور را تأمین می‌کند، اما خود از ابتدایی‌ترین حق خود یعنی حق اشتغال و زندگی شرافتمندانه محروم مانده است. این وضعیت نه تنها ظلم به مردم غیور خوزستان است، که خیانت به آینده اقتصادی کشور محسوب می‌شود.
آری، خوزستان را «مادر اقتصادی ایران» می‌نامند، اما چه سود که این مادر مهربان، خود در فقر و محرومیت دست و پا می‌زند؟
زمان آن فرا رسیده که به جای بهره‌کشی یک‌طرفه از منابع خوزستان، به فکر توسعه متوازن و همه‌جانبه این استان باشیم.
عدالت اقتصادی برای خوزستان تنها زمانی محقق می‌شود که ثروت تولید شده در این استان، به دست مردم آن برسد و جوانان خوزستانی بتوانند در آبادانی سرزمین مادری خود سهمی داشته باشند. خوزستان نیازمند قصه‌پردازی‌های احساسی نیست؛ خواهان عدالت، سرمایه‌گذاری و فرصت های برابر است.
خوزستان امروز به نماد بی‌عدالتی ساختاری در نظام اقتصادی تبدیل شده است. زمان آن فرا رسیده که به جای شعارهای احساسی، اقدامات عملی را جایگزین کنیم. خوزستان نیازمند عدالت است نه ترحم. خواهان سهم عادلانه از ثروتی است که خود تولید می‌کند.
خوزستان ثروتمند در فقر و نداری به سر می‌برد. نه آب اشامیدنی درست دارد نه هوای پاک و نه والی توانمند اما تا دلتان بخواهد ثروت دارد که مردمش سهمی جز آلایندگی و مریضی از آن ندارند.
خوزستان نیازمند توجه است.